«Τελειότατη κοινωνία ονομάζω αυτήν όπου έχει καταργηθεί η ιδιοκτησία, έχουν εκλείψει οι προσωπικές διαφορές και έχουν εξαφανιστεί οι έριδες και οι φιλονικίες. Είναι η κοινωνία όπου όλα είναι κοινά, οι ψυχές, οι γνώμες, τα σώματα και όλα εκείνα με τα οποία τρέφονται τα σώματα. Κοινός είναι ο Θεός, κοινή η ευσέβεια, κοινή η σωτηρία, κοινά τα αγωνίσματα, κοινοί οι πόνοι, κοινά τα στεφάνια τη δόξας. Οι πολλοί ένας είναι και αυτός ο ένας δεν υπάρχει μόνος του, αλλά ζει μέσα στους πολλούς» Τα παραπάνω αναφέρονται στις Ασκητικές Διατάξεις του Μ. Βασιλείου (τομ.57 σ.42-43).
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα οι άνθρωποι των γραμμάτων και ειδικότερα όσοι εμπλεκόμαστε στη μαθησιακή διαδικασία, δάσκαλοι και μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης , τιμάμε τους τρεις μεγάλους αυτούς αγίους, τον Βασίλειο τον Μέγα, το Γρηγόριο το θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, αναγνωρίζοντάς τη σημαντική προσφορά τους και προβάλλοντάς τους ως διαχρονικά πρότυπα δασκάλων και μαθητών.
Η Αγάπη για τη Γνώση Προϋποθέτει τη Γνώση για την Αγάπη
Έχω μέσα στην καρδιά μου καλά φυλαγμένη την προτροπή που η γιαγιά μου συνήθιζε να μου δίνει.
«Να μάθεις γράμματα, γιε μου, για να γίνεις άνθρωπος». Χωρίς να το συνειδητοποιεί η
“αμόρφωτη” γιαγιά μου, βάδιζε στον ίδιο δρόμο που με τη ζωή τους χάραξαν οι τρεις άγιοι, που σήμερα τιμούμε. Ποιος είναι όμως αυτός ο δρόμος;
Είναι ο δρόμος που θέλει τη γνώση να υπηρετεί με αγάπη τον άνθρωπο. Είναι ο δρόμος, που θεωρεί τη γνώση μέσο διακονίας και όχι μέσο εξουσίας. Είναι ο δρόμος που ενώνει άρρηκτα τη γνώση με την αληθινή ανθρωπιά. Η γνώση έχει αξία, όταν εξανθρωπίζει τον άνθρωπο και τον φέρνει σε αληθινή κοινωνία με το Θεό, με τον συνάνθρωπο, με την κτίση.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά, και ας δούμε πρώτα σε πολύ γενικές γραμμές τη ζωή των τριών Ιεραρχών.
Ο Μ. Βασίλειος μετά από εξαιρετικές σπουδές αφιερώνει τον εαυτό του στην Εκκλησία, αναλώνοντας τη ζωή του στην υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου. Χειροτονείται επίσκοπος στην Καισάρεια και διαθέτει ολόκληρη την περιουσία του σε αναρίθμητα έργα αγάπης. Κτίζει φτωχοκομεία, ξενώνες, γεροκομεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία. Μια πολιτεία αγάπης γεννιέται σ’ ένα κόσμο που τόσο την αποζητούσε. Πόσο επίκαιρα ακούγονται, ακόμα και σε πανδημικούς καιρούς, τα λόγια του: «Όσο πιο πολλά είναι τα χρήματά μας τόσο πιο λίγη είναι η αγάπη μας» και “τόσους αδικούμε όσους θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε και δεν το κάνουμε”.
Ο Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος, αφού απέρριψε θέση καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, στρατεύεται στην υπηρεσία της Εκκλησίας και από τη θέση του επισκόπου αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την αίρεση του Αρείου, που τότε απειλούσε συθέμελα ολόκληρο το οικοδόμημα της Εκκλησίας. Η ευρύτατη φιλοσοφική του κατάρτιση, σε συνδυασμό με την αγιότητα της ζωής του, τού επιτρέπουν να ντύσει με λέξεις την εμπειρία του μυστηρίου του Θεού. Γι’ αυτό και τιμήθηκε από την Εκκλησία με το προσωνύμιο “Θεολόγος”. Χαρακτηριστικό της επίδρασης που ασκούσε ο άγιος πάνω στους ανθρώπους είναι και το περιστατικό της μετάνοιας ενός επίδοξου δολοφόνου του. Οι αιρετικοί επιστράτευσαν ένα εγκληματία και του ανέθεσαν το έργο της φυσικής εξόντωσης του αγίου. Ο εγκληματίας παραμόνευε πίσω από μια κολώνα και ετοιμαζόταν να βυθίσει το μαχαίρι του στο καχεκτικό κορμί του αγίου. Εκείνη όμως τη στιγμή συναπαντήθηκαν οι ματιές των δύο ανδρών. Η ματιά του Γρηγορίου είχε την αθωότητα της αγάπης, την απλότητα της σοφίας και την καρτερικότητα της υπομονής. Η ματιά του πληρωμένου εγκληματία έκρυβε μέσα της τη σκληράδα του μίσους, την παγερότητα της κακίας και τη δολιότητα της πλεκτάνης. Η αναμέτρηση αυτή ήταν αρκετή, για να ανατρέψει όλους τους σχεδιασμούς και όλες τις δολοπλοκίες της παρανομίας. Νικημένος κατά κράτος ο εγκληματίας γονάτισε και με δάκρυα στα μάτια ζήτησε συγχώρεση από τον άγιο, που απορημένος αγκάλιασε τον παρ’ ολίγο δολοφόνο του και συνέχισε μαζί του τον περίπατό του, λες και τίποτε δεν είχε συμβεί.
Ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα και διακρινόταν για
τη χαρισματική ευγλωττία του. Με πολύχρονες σπουδές καλλιέργησε τη ρητορική ικανότητά του και την εμπλούτισε με ποικιλία γνώσεων. Η απόφαση του φέρελπι Ιωάννη να αφιερωθεί στην Εκκλησία, προκαλεί έκπληξη σ’ όσους είχαν συνηθίσει να μετρούν τη ζωή με κριτήριο την εγωιστική προβολή ή την ατέρμονη συλλογή χρημάτων. Ο Ιωάννης όμως θέλησε να μετρήσει τη ζωή όχι με κριτήριο τον ψυχρό εγωισμό αλλά με τη δύναμη της ανιδιοτελούς αγάπης. Χειροτονείται ιερέας και αργότερα αναδεικνύεται αρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως. Η μεγάλη του περιουσία διαμοιράζεται στους φτωχούς, ενώ ο ίδιος ζει ασκητικά και φτωχικά. Στις μέρες του η Εκκλησία της πόλης τρέφει καθημερινά 7000 φτωχούς. Τα κηρύγματα του αγ. Ιωάννη είναι πόλοι έλξεως για χιλιάδες ανθρώπους, οι οποίοι στο πρόσωπό του συναντούν τον πατέρα, τον προστάτη, τον φίλο, τον αδελφό. Οι ομιλίες του, κείμενα άφθαστης λογοτεχνικής αξίας και απαράμιλλης θεολογικής ανάλυσης, αγγίζουν τις ψυχές των ανθρώπων γιατί ήταν απαυγάσματα προσωπικών εμπειριών. Ο άγ. Ιωάννης έγινε στόχος όσων είχαν αγαπήσει το σκότος της αμαρτίας παρά το φως της αλήθειας. Έτσι εξορίστηκε
στα βάθη της Αρμενίας όπου και ξεψύχησε αναφωνώντας “Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν”.
Με τα όσα πιο πάνω αναφέραμε, προσπαθήσαμε να ψηλαφίσουμε ελάχιστες πτυχές της
ζωής των Τριών Ιεραρχών για να μεταλάβουμε από τον πλούτο της εμπειρίας τους και να κοινωνήσουμε από την αλήθεια των βιωμάτων τους.
